Kem chống nắng là một sản phẩm được bào chế dạng xịt, gel, bôi... có chứa các thành phần vật lý hoặc hoá học có khả năng ngăn chặn, hấp thu hoặc phát tán một số bức xạ UV trên vùng da tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, nhằm hạn chế tình trạng cháy nắng, lão hóa da hay ung thư da.

Bức xạ UV được tạo thành từ 3 loại tia - tia cực tím A (UVA), tia cực tím B (UVB) và tia cực tím C (UVC). Trong đó UVC là loại nguy hiểm nhất, nhưng nó không thể xuyên qua tầng ozone của bầu khí quyển, nên không gây hại cho trái đất. Còn lại là 95% là tia UVA và 5% là tia UVB.

UVB ảnh hưởng đến lớp ngoài của da, gây tổn thương da, gây cháy da và có thể dẫn đến một số loại ung thư da như ung thư tế bào hắc tố, ung thư biểu mô tế bào đáy và vảy.

Tia UVA có khả năng tiếp cận vào các lớp sâu hơn của da và gây tổn thương nhiều hơn so với tia UVB. Tia UVA xuyên qua được các vật liệu mỏng như cửa kính, quần áo, mây… nên dù trời râm mát, hay mặc kín áo chống nắng thì da vẫn bị ảnh hưởng nặng nề. UVA không gây đen da ngay như UVB, nhưng gây lão hoá da và suy giảm miễn dịch. Ngoài ra nó còn tác động tới lớp tế bào chân đáy của thượng bì, nơi phát sinh phần lớn các ung thư da.

Chính vì thế, sản phẩm kem chống nắng ra đời nhằm mục đích phòng chống ung thư bằng cách bảo vệ da mình khỏi các tia cực tím nguy hiểm. Ngoài ra, kem chống nắng còn giúp chống lão hoá, chống nám, tàn nhang…

Kem chống nắng

2. Kem chống nắng nên sử dụng khi nào?

Ánh sáng ban ngày luôn có tia cực tím mà mắt thường không nhìn thấy. Các tia này có khả năng đám xuyên tốt, dễ dàng xuyên qua bóng cây, tường hay quần áo, có thể khiến ung thư da. Do đó, ngay cả khi ở trong bóng râm thì các tia UV này vẫn gây ảnh hưởng đến da. Vì thế bạn nên dùng kem chống nắng vào ban ngày cho dù vào bất kỳ thời tiết nào.

Ngoài ra, với những bạn thường xuyên tiếp xúc với các thiết bị điện tử, máy cũng cần lưu ý. Những tia bức xạ từ máy tính cũng gây hại cho da với cơ chế tương tự. Vì thế cho dù chỉ ngồi trong văn phòng cách nắng thì da bạn cũng cần được bảo vệ. Thời gian chống nắng của mỗi sản phẩm là khác nhau nên bạn cần lưu ý bôi lại khi cần.

3. Cách sử dụng kem chống nắng?

Tất cả mọi người, kể cả trẻ em, thiếu niên đều nên thoa kem chống nắng. Nên thoa kem chống nắng ban ngày, ngay cả khi khi cảm thấy trời râm mát.

• Thoa kem chống nắng ít nhất 15 phút rồi mới ra đường.
• Thoa lại sau 2-5 tiếng, tuỳ loại kem chống nắng sử dụng. Nếu bạn có trang điểm thì nên sử dụng kem chống nắng dạng xịt hoặc dạng phấn phủ để bổ sung cho lần thoa kem chống nắng tiếp theo.
• Bảo vệ da môi bằng cách thoa dưỡng môi có chống nắng.
• Khi thoa kem chống nắng, đừng quá "tiết kiệm" mà hãy thoa một lớp đủ dày để che phủ toàn bộ bề mặt da mặt, cổ và những phần da bị hở tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng.

Đối với các bạn thường xuyên trang điểm, mặc dù trong thành phần của các sản phẩm trang điểm như phấn nền có kem chống nắng, nhưng không đủ để bảo vệ da trước tia UV. Hơn nữa, lớp kem dưỡng bên dưới tạo nên lớp màng khiến các thành phần chống nắng không thể thẩm thấu vào da. Vì thế nên thoa kem chống nắng trước khi trang điểm, hoặc chọn loại kem dưỡng da ban ngày có độ chống nắng.

Chọn kem chống nắng vừa có chỉ số SPF từ 30 trở lên để chống lại tia UVB (khiến da bị cháy nắng, sậm màu) và cả PA để có thể bảo vệ trước tia UVA (khiến da bị lão hóa). 

PA là cách để đánh giá mức độ chống tia UVA. Dấu cộng đằng sau chữ PA xác định mức độ chống tia UVA của sản phẩm là nhiều hay ít. Ví dụ PA+++ có nghĩa là sản phẩm có khả năng chống tia UVA cao.

Dùng riêng sản phẩm kem chống nắng da mặt và kem chống nắng toàn thân. Việc dùng kem chống nắng toàn thân cho vùng mặt sẽ khiến da mặt rất bí, đổ dầu nhiều và dễ sinh ra mụn do sản phẩm chống nắng dành cho da toàn thân thường rất nhiều chất dầu.

Đối với người làm việc tại văn phòng, ít khi ra ngoài trời, thì kem chống nắng vẫn rất cần thiết, vì tia UV có thể xuyên qua cửa kính, gây nên nám, tàn nhang, nếp nhăn, lão hóa.

Tránh bôi kem chống nắng vào niêm mạc vì một số loại kem chống nắng có thể gây kích ứng nếu dính vào vùng niêm mạc như mắt, miệng…

 Không cần thiết phải sử dụng 2 sản phẩm kem chống nắng cùng lúc, vì chỉ có loại có chỉ số SPF cao nhất phát huy tác dụng, loại thấp hơn sẽ không có tác dụng.

Loại bỏ kem chống nắng đã hết hạn sử dụng, vì lúc này nó giảm giảm tác dụng, giảm chức năng bảo vệ và còn gây hại cho da.

Nên bổ sung vitamin D khi sử dụng kem chống nắng.

Không pha, trộn lẫn kem chống nắng và kem dưỡng với nhau vì có thể làm ảnh hưởng đến tác dụng của các sản phẩm.

Hình ảnh minh họa

4. Phân loại kem chống nắng

Kem chống nắng có hai loại:

- Kem chống nắng vật lý bảo vệ da bằng cách tạo một lớp màng để chắn các tia cực tím. Vậy nên các loại kem chống nắng vật lý khi thoa lên thường để lại một lớp màng màu trắng khá khó chịu trên da.

- Kem chống nắng hoá học bảo vệ bằng cách hấp thụ hết các tia cực tím.

Tuỳ vào da sẽ lựa chọn sản phẩm phù hợp. Thông thường, kem chống nắng hoá học dễ gây kích ứng hơn kem chống nắng vật lý. Vì thế kem chống nắng hóa học không phù hợp với da nhạy cảm hoặc da mụn. Tuy nhiên, nếu da bị dị ứng với các loại khoáng chất thì không nên dùng kem chống nắng vật lý.

5. Các thông số trên kem chống nắng

Khả năng tác dụng của kem chống nắng thường được đánh giá dựa trên 2 chỉ số SPF và PA.

Chỉ số SPF (sun protection factor)

Đây là chỉ số đánh giá thời gian còn tác dụng chống tia UV của sản phẩm. Một cách ước lượng có thể mô tả như sau: sản phẩm có SPF 30 sẽ bảo vệ da lâu hơn gấp 30 lần so với da tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời mà không được bảo vệ. Tương tự, SPF 50 sẽ lâu hơn 50 lần.

Cụ thể hơn, theo định mức quốc tế, 1 SPF tương ứng khoảng 10 – 15 phút tác dụng chống nắng. Tuy nhiên, do nhiều yếu tố môi trường mà thực tế thời gian chỉ bằng khoảng 50 – 60% lý thuyết. Nên nếu sử dụng kem chống nắng có chỉ số  SPF 30 thì thời gian chống nắng chỉ còn khoảng 200 phút.

Nhiều người chọn sản phẩm có SPF rất cao để thời gian bảo vệ da khỏi UV kéo dài hơn. Tuy nhiên, SPF cao hơn có xu hướng dính hơn. Kem lưu trên da quá lâu, cùng với chất tiết, dịch mồ hôi tạo ra các phản ứng hóa học. Vì thế mà các gốc tự do sinh ra làm cho da lão hóa, tổn thương. Nên hãy cân nhắc chỉ sử dụng sản phẩm có SPF cao khi phải ra nắng trong thời gian dài.

Chỉ số PA (protection factor of UVA)

Đây là chỉ số nói lên khả năng bảo vệ da khỏi tia UVA của sản phẩm. PA+ có hiệu quả chống tia UVA 40-50%, PA++ khoảng 60-70% và PA+++ có hiệu quả cao nhất trên 90%.

Kem chống nắng phổ rộng

Phổ rộng trên kem chống nắng có nghĩa là sản phẩm có thể ngăn được cả tia UVA và UVB. Hầu hết tất cả các loại sản phẩm chống nắng đều có khả năng ngăn chặn tia UVB. Nhưng khả năng ngăn tia UVA không phải sản phẩm nào cũng có. Bạn nên chọn các sản phẩm có phổ rộng để bảo vệ da tốt nhất.

Hình ảnh minh họa

*Lưu ý khi dùng kem chống nắng:

• Kem chống nắng là hàng rào bảo vệ da cuối cùng trước tác động của ánh nắng mặt trời. Vậy nên việc che chắn cho da mặt khi ra đường vào giờ mà mặt trời hoạt động mạnh mẽ nhất là điều vô cùng cần thiết. Nếu không, sử dụng kem chống nắng mà da mặt vẫn chịu tác động của nắng mặt trời là điều không thể tránh khỏi
• Để da tiếp xúc với ánh nắng mặt trời trước 9 giờ trung bình 5 – 30 phút mỗi tuần 2 đến 3 lần. Bởi các sản phẩm chống nắng đồng thời cũng ngăn cản tác dụng tổng hợp vitamin D của da. Sẽ là vấn đề đối với trẻ em đang phát triển nếu sử dụng sản phẩm này quá thường xuyên.
• Không nên dùng kem chống nắng kết hợp với bôi các loại thuốc ngoài da.
• Nên chọn sản phẩm có các chỉ số SPF, PA phù hợp với nhu cầu. Nên dùng sản phẩm có SPF trên 30 khi có nhu cầu ra ngoài.
• Bôi trước khi ra ngoài 30 phút để kịp có tác dụng.
• Nên thử một lượng nhỏ trên da tay trước để kiểm tra có kích ứng với sản phẩm không. Nếu thấy mẩn đỏ thì phải rửa ngay với nước sạch và dừng sử dụng.
• Dùng một lượng vừa đủ và bao phủ hết bề mặt da cần chống nắng.
• Thoa lại khi hết thời gian tác dụng.
• Cần chú ý bảo quản sản phẩm đúng yêu cầu của nhà sản xuất để có hiệu quả chống nắng tốt nhất.